طراحی مدل معادلات ساختاری و تلفیقی علل و اثرات تغییر کاربری اراضی کشاورزی در ایران بر اساس دیدگاه کارشناسان سازمان امور اراضی کشاورزی

تغییر کاربری اراضی کشاورزی یکی از چالش‌های اساسی پیش روی بشر در قرن 21 است که به دلیل ارتباط مستقیم آن با موضوعات مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی از جایگاه والایی برخوردار است. این تغییرات در یک‌سو، متأثر از علل درهم تنیده و مختلف و در سوی دیگر منتج به آثار گوناگونی است که جامعه بشری را به چالش کشیده است. وخامت موضوع به‌ویژه با توجه به کاهش 46/1% سرانه اراضی قابل کشت در جهان و 054/2% در ایران (از 1970 تا 2009) بیشتر نمایان می‌گردد؛ بنابراین، بررسی علل و آثار این تغییرات و تحلیل روابط بین آن‌ها، بسیار حائز اهمیت بودهو می‌تواند راهگشای سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و تصمیم‌سازان این حوزه باشد. تحقیق حاضر با همین هدف به روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و تلفیقی انجام شد. جامعه آماری این تحقیق کارشناسان و متخصصین این حوزه و ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه بود. بر اساس نتایج این مطالعه، علل تغییر کاربری اراضی کشاورزی در پنج گروه (اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی، فنی و سیاستی – برنامه‌ای) و اثرات آن در سه گروه (اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی) قابل تقسیم‌بندی است. این علل و آثار دارای همبستگی متقابل مستقیم و غیرمستقیم با یکدیگر بوده که برهم اثرگذارند. از دید کارشناسان، مؤثرترین علل و آثار تغییر به ترتیب علل اقتصادی و آثار اجتماعی هستند. از سوی دیگر، در سمت علل، علل فنی و در سمت آثار، آثار اجتماعی، دارای بالاترین میانگین همبستگی با سایر علل و آثار هستند.